Verstandskies

Een verstandskies breekt meestal door in de tijd dat pubers volwassen worden; tussen de 17 en 21 jaar. Met het stijgen van de jaren zou in principe ook het verstand moeten komen. Vandaar deze benaming dus. Zo noemen de Engelsen de kies ‘wisdom tooth’ en de Duitsers kennen hem als ‘Weißheitszahn’.

De verstandskies breekt in het algemeen door bij jongeren tussen de 17 en 21 jaar, maar kan ook op hogere leeftijd nog in de mondholte verschijnen. Er zijn ook mensen zonder verstandskiezen. De aanwezigheid van deze bijzondere kies varieert van persoon tot persoon.

 

Omdat de verstandskiezen zo ver achterin de mond liggen en ook nogal eens scheef- of niet goed doorkomen, is het erg lastig om ze netjes schoon te houden. Hierdoor ontstaat er gemakkelijk cariës ofwel een “gat” in dit soort kiezen. Ook tandvleesontstekingen kunnen gemakkelijk optreden. Het feit dat ze nogal eens half onder het tandvlees liggen betekent ook dat ze daardoor vaak slecht te inspecteren zijn. Problemen worden dan ook soms pas in een laat stadium ontdekt. Vanwege deze reden zal de tandarts dan ook regelmatig met behulp van een röntgenfoto moeten kijken hoe het ervoor staat met uw verstandskiezen. Eens in de twee jaar lijkt hierbij een redelijke termijn.Doordat verstandskiezen zo lastig in onderhoud zijn, kunnen ze ook andere klachten geven. Als de kiezen maar half doorkomen, kan er een stukje tandvlees losjes overheen blijven zitten. Zo’n plekje vormt dan een bron van infecties, want er blijven gemakkelijk voedselrestjes onder hangen. Zo’n ontsteking kan zich ook verder uitbreiden in de kaak, met als gevolg een dik gezicht.Daarnaast kan het zijn dat verstandskiezen scheef of gekanteld doorkomen. Dat kan dan soms problemen geven met kauwen, omdat het gebit niet goed kan sluiten.

Bovendien kunnen mensen hierdoor hun wang of tandvlees stukbijten. De gedachte die vroeger bestond dat door de verstandskiezen de ondertanden scheef konden gaan staan is echter achterhaald. Het om deze reden verwijderen van de verstandskiezen is dus onjuist!

Verstandskiezen kunnen ook nog schade veroorzaken aan de andere kiezen! Door het feit dat het gebied rond de verstandskies zo lastig is schoon te houden kunnen er op den duur ook vervelende tandvleesproblemen of gaatjes ontstaan aan de kiezen ervoor. Dit is dan vaak extra jammer, want dan zal soms niet alleen de verstandskies er uit gehaald moeten worden, maar ook de kies ervoor.
En die hadden we zo graag langdurig willen behouden!

Tot slot is het zo dat er in het kaakbot om de verstandskies heen problemen kunnen ontstaan in de zin van een tumor of een cyste. De kans hierop is ongeveer 3%. Ook om deze reden is het dus verstandig dat de tandarts met enige regelmaat foto’s maakt van dit gebied.

Het hoeft gelukkig niet altijd fout te gaan. Als een verstandskies mooi doorkomt en gemakkelijk te onderhouden is, kan men ze rustig laten zitten. Vergeet niet dat verstandskiezen op die manier ook een goede functie kunnen hebben. Er zijn immers nog steeds mensen die kiezen verliezen. Zeker als bij kinderen in verband met ruimtegebrek in de kaken de vier kleine kiezen (premolaren) zijn verwijderd, is er soms op latere leeftijd voldoende ruimte voor de verstandskiezen.

Verwijderen van de verstandskies

Verwijdering is nodig, indien er een zuivere indicatie – of beter een “directe noodzaak” tot verwijdering bestaat. Dat is dus nodig als een of meer van de bovengenoemde problemen zich voordoen en de verstandskies dus echt
narigheid geeft. In de overige gevallen is er echter sprake van preventieve extractie. Hierbij zal de tandarts en/of kaakchirurg dan moeten afwegen in samenspraak met de patiënt wat de risico’s zijn van het verwijderen (zie verderop in dit stuk) en de mogelijke risico’s van het laten zitten van de kiezen (De kans op een cyste, tumor, gaatjes en tandvlees problemen). Als men de verstandskies laat zitten geldt weer: Regelmatige controle door middel van een röntgenfoto!

Met het verwijderen van verstandskiezen wachten veel tandartsen het liefst tot ze zijn doorgekomen omdat ze dan gemakkelijker getrokken kunnen worden. Dat blijft weliswaar een vervelende ingreep, maar het geeft minder pijn en de wond is minder groot dan na een operatie. Als verstandskiezen niet kunnen doorkomen, is een operatie door een kaakchirurg of tandarts die zich daarin extra heeft bekwaamd de enige mogelijkheid. Omdat het verwijderen van verstandskiezen geen lichte ingreep is, geniet het vaak de voorkeur dat te laten doen voordat de patiënt 25 jaar is. Dan is hij/zij lichamelijk namelijk het sterkst en zal ook het snelst genezen. Voor een goed herstel van het kaakbot rondom de verstandskies en het herstel van het tandvlees aan de achterkant van de kies waar de verstandskies tegenaan lag, is verwijdering voor het 25e jaar zelfs een belangrijke voorwaarde.

 

Risico’s van het verwijderen van verstandskiezen

Er zijn een aantal complicaties die kunnen optreden na het verwijderen van een verstandskies. Met name als de verwijdering operatief moet geschieden. Er kan:

• forse napijn optreden
• een nabloeding optreden.
• een pijnlijk ontstoken extractiewond (alveolitis) ontstaan of een vertraagde wondgenezing.
• een dik gezicht (abces) ontstaan.
• een beschadiging aan de zenuw met als gevolg een dove lip of tong ontstaan.
• een kaakfractuur ontstaan.

Een of meer van deze complicaties kunnen zich voordoen. Een operatie is dus heel wat anders dan gewoon een kies trekken. Gemiddeld zijn patiënten er zo’n drie dagen behoorlijk ziek van. De operatie geeft een flinke zwelling in de kaak, omdat de chirurg in het bot moet boren om de kies eruit te halen. Voordat de zwelling helemaal verdwenen is, zijn er vaak enkele weken verstreken. Doordat de kaak is opgezet, gaat de mond moeilijk open. Eten is erg lastig en doet pijn. Alles is gevoelig en soms kan de wond gaan ontsteken. Meestal dient men rekening te houden dat men een aantal dagen “ziek” is en dus ook niet kan deelnemen aan het arbeidsproces. Het is belangrijk over deze zaken contact te houden met uw behandelaar.

Als de verstandskies erg diep zit, kan de kaakzenuw beschadigd worden tijdens de operatie. De lip zal dan tijdelijk of blijvend verdoofd aanvoelen. Direct na de ingreep bestaat deze complicatie in 25 procent van de gevallen direct na de ingreep. Dit is echter vaak tijdelijk van aard. Na een jaar heeft slechts 1% nog een dove lip. De kans op een gevoelsstoornis aan de tong is nog minder en ligt op 0,1%. Er is tegenwoordig ook een alternatieve methode om een verstandskies te verwijderen die tegen de kaakzenuw aanligt. Uw kaakchirurg kan u daar meer over vertellen.

 

De behandeling

Na een gesprek met een uitleg over de behandeling, en het eventueel vervaardigen van een röntgenfoto, wordt er plaatselijke verdoving gegeven. De kies wordt verwijderd, waarbij het soms nodig is een sneetje in het tandvlees te maken en/of een beetje kaakbot weg te nemen met een boor. Soms is het nodig de kies te splitsen in meerdere kleine fragmenten.

De gehele behandeling verloopt pijnloos. De plaatselijke verdoving schakelt het lokale pijngevoel volledig uit. Wel blijft U voelen dat er iets gebeurt; zoals lichte druk en zacht trillen als de boor gebruikt wordt. De wond wordt gehecht met een materiaal dat in ca. een week vanzelf oplost. Indien een ander materiaal gebruikt wordt krijgt u een afspraak voor verwijdering van de hechting.

 

Na de behandeling

De verdoving raakt na 2 tot 4 uur uitgewerkt. Het is verstandig om ca. 1 uur na de behandeling alvast de voorgeschreven pijnstiller in te nemen of indien er niets werd voorgeschreven, 2 tabletten paracetamol van 500mg. De pijnstillers werken namelijk veel effectiever als ze al ingewerkt zijn voordat de pijn opkomt. Zo kunt U gedurende de eerste 48 uur gerust de maximale dosis gebruiken, waarna U het eventueel verder kunt proberen zonder pijnstillers. De hoeveelheid napijn is zeer verschillend van patiënt tot patiënt en niet goed te voorspellen.
Er kan een zwelling optreden van de wang, welke op z’n hevigst is de eerste en tweede dag na de behandeling. Geringe temperatuurverhoging onder 38,5 C is normaal.

Beperking van de mondopening is normaal. Het is normaal dat er nog een beetje bloed uit de wond komt. Dit vermengt zich met uw speeksel waardoor het meer lijkt dan het is.

 

Wondverzorging

Zwelling kan verminderd worden door de eerste uren na de behandeling de wang te koelen met een ijskompres. (ijsklontjes in een plastic zakje, washandje eromheen en steeds enkele minuten op de wang, en dan er weer af).bRoken vertraagt de wondgenezing. Staak het roken minimaal 5 dagen.

Ga de eerste dag niet krachtig spoelen, of zuigen aan de wond, dit vergroot de kans op een nabloeding.

Uw tanden kunt u normaal poetsen, ook met een elektrische tandenborstel.

Soms geeft de kaakchirurg u een plastic reinigingsspuitje mee om de holte waar de kies gezeten heeft goed te kunnen uitspuiten. U gebruikt hiervoor een oplossing van 1 mespuntje keukenzout op 1 kopje gekookt (en afgekoeld) leidingwater.U kunt ookneen mondspoelmiddel gebruiken om een frisse smaak in uw mond te krijgen of een Tic Tac nemen.

Als u een of meerdere klachten achteraf ervaart, geef dit dan direct bij ons aan. Wij kunnen u vertellen waarom de klachten aanhouden, hoe lang dit kan duren en wat er aan gedaan kan worden.